Sosyal Medyada Kimliksiz Dolaşmak
(Aşağıdaki yazım 4 Aralık 2014 tarihinde Radikal Blog‘da yayınlanmıştır.)
Facebook gibi sosyal ağ devleri eğer uygun manevralar yapamazlarsa, önümüzdeki dönemde epeyce kan kaybedecek gibi görünüyorlar.
Bildiğiniz gibi facebook üyesi olmak için gerçek kimliğinizi bildirmek zorundasınız. Son yıllarda bu konuyu birazcık esnetmiş olsalar bile, aslında aynı durum hala geçerliğini koruyor. Gerçek kişi olduğunuzu onaylatmak için ya epostanızı, ya da cep telefonunuzu bildirdiğiniz için küçük bir araştırmayla sizin gerçek kimlik bilgilerinize ulaşmaları mümkün hale geliyor.
Böylece gerçek bir kimlik sahibi olarak sizin yazışmalarınızı, paylaşımlarınızı, arkadaş gruplarınızı inceleyerek alışkanlıklarınızı ve ilgi alanlarınızı tespit ediyor ve bu bilgileri değerli bir meta haline dönüştürebiliyorlar. Arama motorları da bu işin içinde zaten.
Entegre olarak çalışan arama motorları ve sosyal ağlar bilgilerinizi kullanarak davranışlarınızı modelliyor ve sayfalarınızda rastgele değil, sizin ilgi alanınıza giren reklamları gösterebiliyorlar. Üstelik bunu size danışarak, sizin izninizle değil, dayatma yoluyla gerçekleştiriyorlar.
Bu sistemlerdeki kimlik bildirimleri “güvenlik” olarak gerekçelendiriliyor olsa da asıl kaygının ticari olduğu apaçık.
Bazı insanlar için bu durum pek bir önem taşımıyor olabilir. Ama diğer bazı insanlar, birileri tarafından sürekli izleniyor ve yönlendiriliyor olmaktan hiç te hoşnut görünmüyorlar. Bu sıkıntıyı aşmak için “sahte hesap” açanlar veya bilinçli olarak yanlış yönlendirmeler yapanlar hiç te azımsanacak boyutta değil.
Bu tür hoşnutsuzluklar giderek daha fazla insanı etkiliyor.
İşte bu hoşnutsuzlukların farkına varan ve yeni çözüm önerileri sunan kurumların sayısı da doğal olarak artmaya başladı. Bunların başında Secret, Whisper, Yik Yak ve SocialNumber gibi siteler geliyor.
Bu yeni sosyal medya çözümlerinde gerçek kimliğinize gerek duyulmuyor. Örneğin SocialNumber.com sitesi sizi sadece özgün bir kimlik numarasıyla tanıyor. Bu numarayı da kendiniz saptıyorsunuz.
Kendi adıma sokaklarında özgürce dolaşacağım, vitrinlerine bakacağım, bir köşede oturup gelen geçeni seyredebileceğim ve bunları yapabilmek için kimlik ibraz etmek zorunda kalmayacağım bir ortamda kendimi çok daha rahat hissedeceğim muhakkak.
Bence sosyal medya da böyle olmalı. Bu, bir şeyleri gizlemem gerektiği için değil elbette. Ama birilerinin beni sürekli gözetlemesinden, her hareketimi izlemesinden rahatsızlık duyuyorum. Biliyorum ki bu sıkıntıyı yaşayan başkaları da var!
Ya siz nasıl hissediyorsunuz?
ahmet aksoy
Kaynaklar:
http://edition.cnn.com/2014/10/08/tech/social-media/facebook-anonymous-app/index.html
http://www.slate.com/articles/technology/technology/2014/03/whisper_secret_yik_yak_new_anonymous_social_networks_are_neither_new_nor.html
http://www.economist.com/blogs/schumpeter/2014/03/anonymous-social-networking
http://en.wikipedia.org/wiki/Hawthorne_effect
http://www.scientificamerican.com/article/how-the-illusion-of-being-observed-can-make-you-better-person/