Yakın Geleceğimize İlişkin 10 Kritik Soru
“I, robot” filminden
Teknoloji çıldırdı!
Teknolojik gelişim hızındaki değişim neredeyse dik bir tırmanışa geçti. Robotlara dayalı üretim sistemleri giderek yaygınlaşıyor. Yapay zeka kendi rekorlarını giderek daha kısa aralıklar içinde kırmaya başladı.
Bu gidişle 2030 yılına kadar neler olacak dersiniz? Ya 2050 yılına kadar?
Aşağıdaki sorulara sizin yanıtlarınız ne olur?
1- Otomasyona dayalı üretim yaygınlaştıkça insan emeğine duyulan gereksinim azalıyor. Peki insanlar para kazanamazlarsa üretilenleri kimler satın alacak?
2- Üç boyutlu yazıcılar şimdilik tek veya birkaç malzemeyi kullanarak çalışabiliyor. Peki bu mekanizmadaki malzeme çeşitliliği artar, hele moleküler düzeye kadar inerse bunlarla projelendirilmiş organik yapılar, organlar ve hatta yeni canlılar üretilebilir mi?
3- Isaac Asimov daha 1940 yılında “3 Robot Yasası”nı geliştirmiş. Peki bu kuralları yapay zeka sistemlerine uygulamak mümkün olacak mı? (*)
4- Yapay zeka, bizim onun yaptıklarını anlayamayacak kadar gelişirse neler olacak? O zaman yapay zeka insanoğlunu nereye koyacak dersiniz?
5- İnsanların -biyolojik varlıkların- Mars’a veya başka gezegenlere gitmeye çalışması ne kadar mantıklı? Bu işlerin robotlar veya “aşırı” koşullara dayanıklı hale getirilmiş yarı-insanlar tarafından yürütülmesi daha mantıklı olmaz mı? Hele kendi yıldız sistemimizin dışına da çıkmaya kalkışırsak…
6- İnsan beynindeki bilgilerin elektronik ortama aktarılması çalışmaları yürütülüyor. Bu başarıldığında o elektronik ortamlar “canlı” kategorisinde sayılacak mı?
7- Bazı bilgilerin moleküler olarak insan beynine enjekte edilebileceği öne sürülüyor. Bu mümkün olabilir mi?
8- Telefon, bilgisayar vb cihazların göz ve kulak gibi duyu organlarına gerek kalmaksızın insan beyniyle doğrudan iletişim kurabilmesi halinde insanoğlunun “ortalama zeka ve bilgi düzeyi” artmış olacak mı? Yoksa “matrix” olayına doğru mu evrileceğiz?
9- İnsanoğlunun teknolojik araçları doğrudan beyniyle denetlemeye başlaması onu daha da mı geliştirecek, yoksa mekanik robotlar haline mi dönüştürecek?
10- İnsanoğlunun gelecekte yapay zeka ile çatışma ihtimali olur mu? Olursa başarı şansı nedir?
Bu sorular kendiliğinden zihnimden dökülenler. Belli bir düzeni veya sıralaması yok. Ama yakın geleceğimizin bu tür soruların yanıtlarıyla şekilleneceğine inanıyorum. Varlığımızı artık sadece dinamik dengelerle koruyabiliyoruz. Durmaya, hatta yavaşlamaya kalktığımızda yerlere döküleceğiz.
Yukarıdaki sorular, biraz karamsarlık taşıyor diye düşünebilirsiniz. Ben öyle bakmıyorum. Bana göre bunlar eninde sonunda yüzleşmek zorunda kalacağımız konular. Farkında olmak, farkında olmayanları da uyarmak zorundayız.
Yaşam bizi bilmediğimiz yerlere götürüyor olabilir? Ama yeterli farkındalığa sahip olursak, hiç olmazsa elimizden gelenin “en iyisini” yapabilme şansımız olur.
Farkındalık bizi “dramatik” sürprizlere daha dayanıklı hale getirir.
Ahmet Aksoy
(*) 3 Robot Yasası:
1- Bir robot bir insana doğrudan veya pasif kalmak suretiyle zarar veremez
2- Bir robot, birinci yasa ile ters düşmemek kaydıyla, bir insan tarafından verilen emirlere uyar
3- Birinci veya ikinci yasaya ters düşmemek kaydıyla, bir robot kendi varlığını korur